Επίκαιρος Δημήτρης Κοκκινιάς: Πώς να βοηθήσετε έναν φίλο που πενθεί-11 πράγματα που πρέπει να κάνετε

ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΟΚΚΙΝΙΑ

“Με την ευχή να βοηθήσει…
Πώς να βοηθήσετε έναν φίλο που πενθεί:
11 πράγματα που πρέπει να κάνετε όταν δεν ξέρετε τι να κάνετε
Πολλοί άνθρωποι θέλουν πραγματικά να βοηθήσουν έναν φίλο ή ένα μέλος της οικογένειας που βιώνει μια σοβαρή απώλεια. Οι λέξεις συχνά μας απογοητεύουν σε τέτοιες στιγμές, αφήνοντάς μας να τραυλίζουμε για το σωστό πράγμα που πρέπει να πούμε. Μερικοί άνθρωποι φοβούνται τόσο πολύ να πουν ή να κάνουν το λάθος πράγμα, που επιλέγουν να μην κάνουν τίποτα. Το να μην κάνουμε καθόλου τίποτα είναι σίγουρα μια επιλογή, αλλά συχνά δεν είναι καλή.
Παρόλο που δεν υπάρχει ένας τέλειος τρόπος για να απαντήσετε ή να υποστηρίξετε κάποιον που σας ενδιαφέρει, υπάρχουν μερικοί καλοί βασικοί κανόνες.
#1 Η θλίψη ανήκει στον θλιμμένο.
Έχετε υποστηρικτικό ρόλο, όχι τον κεντρικό, στο πένθος του φίλου σας.
Αυτό μπορεί να σας φαίνεται παράξενο να το λέτε. Πολλές από τις προτάσεις, τις συμβουλές και τη “βοήθεια” που δίνονται στον πενθούντα επί της ουσίας του λένε ότι θα έπρεπε να το κάνει διαφορετικά ή να αισθάνεται διαφορετικά από ό,τι αισθάνεται.
Το πένθος είναι μια πολύ προσωπική εμπειρία και ανήκει εξ ολοκλήρου στο άτομο που το βιώνει. Μπορεί να πιστεύετε ότι θα κάνατε τα πράγματα διαφορετικά αν αυτό είχε συμβεί σε εσάς. Ελπίζουμε να μην έχετε την ευκαιρία να το διαπιστώσετε. Αυτή η θλίψη ανήκει στο φίλο σας: ακολουθήστε το παράδειγμά του.
#2 Μείνετε παρόντες και δηλώστε την αλήθεια.
Είναι δελεαστικό να κάνετε δηλώσεις για το παρελθόν ή το μέλλον, όταν η παρούσα ζωή του φίλου σας κρύβει τόσο πολύ πόνο. Δεν μπορείτε να ξέρετε ποιο θα είναι το μέλλον, για εσάς ή τον φίλο σας – μπορεί να είναι ή να μην είναι καλύτερο “αργότερα”. Το ότι η ζωή του φίλου σας ήταν καλή στο παρελθόν δεν αποτελεί δίκαιο αντάλλαγμα για τον πόνο του τώρα. Μείνετε παρόντες με τον φίλο σας, ακόμη και όταν το παρόν είναι γεμάτο πόνο.
Είναι επίσης δελεαστικό να κάνετε γενικευμένες δηλώσεις για την κατάσταση σε μια προσπάθεια να καθησυχάσετε τον φίλο σας. Δεν μπορείτε να ξέρετε ότι το αγαπημένο πρόσωπο του φίλου σας “τελείωσε το έργο του εδώ” ή ότι βρίσκεται σε ένα “καλύτερο μέρος”. Αυτές οι βασισμένες στο μέλλον, “σοφές”, γενικευμένες κοινοτοπίες δεν βοηθούν. Μείνετε στην αλήθεια: αυτό πονάει. Σε αγαπώ. Είμαι εδώ.
#3 Μην προσπαθείτε να διορθώσετε αυτό που δεν διορθώνετε.
Η απώλεια του φίλου σας δεν μπορεί να διορθωθεί ή να επιδιορθωθεί ή να λυθεί. Ο ίδιος ο πόνος δεν μπορεί να γίνει καλύτερος. Παρακαλώ δείτε το #2. Μην πείτε τίποτα στην προσπάθεια σας να διορθώσετε αυτό που δεν διορθώνετε, και θα τα πάτε μια χαρά. Είναι απύθμενη ανακούφιση να έχεις έναν φίλο που δεν προσπαθεί να σε απομακρύνει τον πόνο.
#4 Να είστε πρόθυμοι να γίνετε μάρτυρες του καυστικού, αφόρητου πόνου.
Το να κάνεις το #4 και ταυτόχρονα να εξασκείς το #3 είναι πολύ, πολύ δύσκολο.
#5 Αυτό δεν έχει να κάνει με εσάς.
Το να είσαι με κάποιον που πονάει δεν είναι εύκολο. Θα σας έρθουν πράγματα στην επιφάνεια – άγχη, ερωτήσεις, θυμός, φόβος, ενοχές. Τα συναισθήματά σας πιθανότατα θα πληγωθούν. Μπορεί να νιώσετε ότι σας αγνοούν και ότι δεν σας εκτιμούν. Ο φίλος σας ίσως να μη μπορεί να ανταπεξέλθει από μεριάς του στη μεταξύ σας σχέση. Μην το παίρνετε προσωπικά και μην ξεσπάτε πάνω τους. Παρακαλώ βρείτε τους δικούς σας ανθρώπους στους οποίους μπορείτε να στηριχτείτε αυτή τη στιγμή – είναι σημαντικό να σας στηρίξουν, ενώ εσείς στηρίζετε τον φίλο σας. Όταν έχετε αμφιβολίες, ανατρέξτε στο #1.
#6 Προβλέψτε, μην ρωτάτε.
Μην λέτε “Τηλεφώνησέ μου αν χρειαστείς κάτι”, γιατί ο φίλος σας δεν θα τηλεφωνήσει. Όχι επειδή δεν έχει ανάγκη, αλλά επειδή το να εντοπίσει μια ανάγκη, να βρει ποιος θα μπορούσε να καλύψει αυτή του την ανάγκη και στη συνέχεια να κάνει το τηλεφώνημα για να τη ζητήσει, είναι έτη φωτός πέρα από τα επίπεδα ενέργειας, δυνατότητας ή ενδιαφέρον του. Αντ’ αυτού, κάντε συγκεκριμένες προτάσεις: “Θα είμαι εκεί στις 4 μ.μ. την Πέμπτη για να βγάλω την ανακύκλωση στο πεζοδρόμιο” ή “Θα περνάω κάθε πρωί καθώς πηγαίνω στη δουλειά και θα βγάζω το σκύλο μια γρήγορη βόλτα”. Να είστε αξιόπιστοι.
#7 Κάντε τα επαναλαμβανόμενα πράγματα.
Η πραγματική, βαριά, δουλειά κατά την περίοδο του πένθους δεν είναι κάτι που μπορείτε να κάνετε εσείς (βλ. #1), αλλά μπορείτε να μειώσετε το βάρος των “κανονικών” απαιτήσεων της ζωής του φίλου σας.
Υπάρχουν επαναλαμβανόμενες εργασίες ή δουλειές που θα μπορούσατε να κάνετε; Πράγματα όπως η βόλτα με το σκύλο, η αναπλήρωση συνταγών, το φτυάρισμα του χιονιού και η μεταφορά της αλληλογραφίας είναι μερικές ίσως επιλογές. Υποστηρίξτε το φίλο σας με μικρούς, συνηθισμένους τρόπους – αυτά τα πράγματα αποτελούν απτή απόδειξη αγάπης.
Προσπαθήστε να μην κάνετε τίποτα που είναι μη αναστρέψιμο – όπως π.χ. να πλύνετε τα ρούχα ή να καθαρίσετε το σπίτι – αν δεν το έχετε πάρει πρώτα την άδεια από τον φίλο σας. Εκείνο το άδειο μπουκάλι αναψυκτικού δίπλα στον καναπέ μπορεί να μοιάζει με σκουπίδι, αλλά μπορεί να το άφησε εκεί η σύζυγός του μόλις τις προάλλες. Τα βρώμικα ρούχα μπορεί να είναι το τελευταίο πράγμα που μυρίζει σαν εκείνη. Καταλαβαίνετε πού το πάω; Τα μικροσκοπικά και φυσιολογικά πράγματα γίνονται πολύτιμα. Ρωτήστε πρώτα.
#8 Αναλαμβάνετε έργα μαζί.
Ανάλογα με την περίσταση, μπορεί να υπάρχουν δύσκολα καθήκοντα που χρειάζονται φροντίδα – πράγματα όπως η αγορά φέρετρου, οι επισκέψεις σε νεκροτομείο, το πακετάρισμα και η ταξινόμηση δωματίων ή σπιτιών. Προσφέρετε τη βοήθειά σας και ακολουθήστε τις προσφορές σας. Ακολουθήστε το παράδειγμα του φίλου σας σε αυτές τις εργασίες. Η παρουσία σας δίπλα τους είναι ισχυρή και σημαντική – τα λόγια είναι συχνά περιττά. Να θυμάστε το #4: να είστε μάρτυρες και να είστε εκεί.
#9 Κάντε παρεμβάσεις.
Για τον νέο θλιμμένο, η εισροή ανθρώπων που θέλουν να δείξουν την υποστήριξή τους μπορεί να είναι σοβαρά συγκλονιστική. Αυτό που είναι μια έντονα προσωπική και ιδιωτική στιγμή μπορεί να αρχίσει να αισθάνεται σαν να ζει σε μια γυάλα με ψάρια. Μπορεί να υπάρχουν τρόποι να θωρακίσετε και να προστατεύσετε τον φίλο σας, θέτοντας τον εαυτό σας ως το καθορισμένο πρόσωπο αναφοράς – εκείνον που μεταφέρει πληροφορίες στον έξω κόσμο ή οργανώνει όλους όσους θέλουν να μεταφέρουν τα συλληπτήρια τους . Οι φύλακες των πυλών είναι πραγματικά χρήσιμοι.
#10 Εκπαιδεύστε και υποστηρίξτε.
Μπορεί να διαπιστώσετε ότι άλλοι φίλοι, μέλη της οικογένειας και περιστασιακοί γνωστοί ζητούν πληροφορίες για τον φίλο σας. Μπορείτε, με αυτή την ιδιότητα, να γίνετε ένας σπουδαίος εκπαιδευτής, έστω και διακριτικά. Μπορείτε να εξομαλύνετε τη θλίψη με απαντήσεις όπως: “Έχει καλύτερες και χειρότερες στιγμές και θα έχει για αρκετό καιρό. Μια έντονη απώλεια αλλάζει κάθε λεπτομέρεια της ζωής”. Αν κάποιος σας ρωτήσει για το φίλο σας περισσότερο, μπορείτε να πείτε πράγματα όπως: “Η θλίψη δεν σταματά ποτέ πραγματικά. Είναι κάτι που κουβαλάς μαζί σου με διαφορετικούς τρόπους”.
#11 Αγάπη.
Πάνω απ’ όλα, δείξτε την αγάπη σας. Δείξτε την. Πείτε κάτι. Κάντε κάτι. Να είστε πρόθυμοι να σταθείτε δίπλα στο κενό που έχει ανοίξει στη ζωή του φίλου σας, χωρίς να δειλιάσετε ή να απομακρυνθείτε. Να είστε πρόθυμοι να μην έχετε απαντήσεις. Ακούστε.
Να είστε εκεί.
Να είστε παρόντες.
Να είστε φίλος.
Να είστε αγάπη.
Η αγάπη είναι αυτό που διαρκεί”.